„Wilczy Szaniec" przecinała linia kolejowa Kętrzyn - Węgorzewo i równoległa do niej szosa Gierłoż - Parcz. Kwatera miała powierzchnię 250 ha i otoczona była pierwotnie zasiekami, a następnie także polem minowym. Co kilkaset metrów ustawione były kilkunastometrowej wysokości drewniane wieże obserwacyjne, a na terenie suchym także betonowe stanowiska ckm.

Do kwatery prowadziły trzy strzeżone wartowniami wjazdy. Wartownia zachodnia znajdowała się na skraju lasu na wysokości majątku Gierłoż (niem. Gut Görlitz). Wartownia wschodnia położona była na szosie w polu, od strony wsi Parcz, około 300 m od aktualnej granicy lasu.

 

Na południowy wschód od centrum, obok szosy Gierłoż - Parcz znajdowało się zapasowe lądowisko dla samolotów kurierskich. Jadąc na południe z centrum kwatery przejeżdżało się do wartowni południowej, a dalej do szosy Kętrzyn - Giżycko, za którą znajdowało się właściwe lotnisko kwatery w Wilamowie. Dodatkowo, w centrum kwatery, znajdowały się także tzw. wartownia oficerska strzegąca wjazdu na teren pierwszej strefy oraz wartownia kolejowa na zjeździe z szosy na stację kolejową. Żadna z wartowni nie dotrwała do chwili obecnej, a jedynymi pozostałościami ich lokalizacji są kawałki dachówek. Oprócz ogrodzenia zewnętrznego, strefy zakazane I. i II. wygrodzone były około dwumetrowej wysokości płotem z siatki zwieńczonej drutem kolczastym, gdyż oprócz wjazdu do kwatery, kontroli podlegał również ruch pomiędzy jej strefami.

Stała załoga „Wilczego Szańca" liczyła 2100-2200 osób: oprócz oficerów sztabowych, łączników, i innych wojskowych także fryzjerów, kucharzy, lekarzy, stenografów, sekretarek itp. Załoga kwatery korzystała z obsługi medycznej w przeznaczonym na ten cel szpitalu w Karolewie.

Wybór miejsca i budowa Kwatery

Po pokonaniu Francji Hitler wydał rozkaz przygotowania planu wojny z ZSRR. Ogólną koncepcję tego planu przygotowywał w lipcu 1940 gen. Erich Marcks - szef sztabu 18 Armii, później we wrześniu 1940 plan rozwinął gen. Friedrich Paulus - szef oddziału operacyjnego Sztabu Generalnego Wojsk Lądowych. Obaj generałowie podlegali szefowi tego sztabu gen. Franzowi Halderowi. 18 grudnia 1940 Hitler podpisał dyrektywę nr 21 - plan „Barbarossa", który zakładał rozgromienie ZSRR w ciągu kilku miesięcy.  WIĘCEJ...

Budowę kwatery prowadzono w trzech fazach:

w latach 1940-1941: wybudowano kwaterę tymczasową - zakładano, że wojna na wschodzie potrwa kilka miesięcy. Na całość kwatery składało się kilka lekkich budowli betonowych klasy „B" lub „C", drewniane baraki (barakami nazywano też budynki nie będące bunkrami, chociaż miały stalowe okiennice i niektóre z nich były murowane). W strefie I wybudowano obiekty dla A. Hitlera, M. Bormana, feldmarszałka W. Keitla i innych osobistości III Rzeszy, a także pomieszczenia łączności, dla adiutantów Hitlera i Wehrmachtu, OKW, lekarzy, ochrony oraz garaże i kotłownię. Rozbudowano sieć drogową i wybudowano bocznicę kolejową z rampą wyładunkową (przez obiekt biegła od 1907 r. linia łączącą Kętrzyn z Węgorzewem). Na łąkach za pobliskim Korolewem powstało lotnisko polowe. Postawiono ogromnej wielkości w Polsce nieznane wówczas baraki-namioty.

w latach 1942-1943: .... WIĘCEJ

Hitler przybył do Wilczego Szańca 24 czerwca 1941 i przebywał w nim do 20 listopada 1944. 26 czerwca o świcie przybył specjalnym pociągiem rzut polowy Naczelnego Dowództwa Niemieckich Sił Zbrojnych (OKW). Ponieważ nie wszystkie obiekty były gotowe część sztabu początkowo pracowała w pociągu stojącym na bocznicy (pociąg ten, lub jego część stała na stałe na bocznicy pod przykryciem masek). Siedziby najwyższych dostojników Rzeszy były początkowo w najstarszej, południowej części, na schematach w strefie II. Dopiero po wykończeniu prac budowlanych przeniesiono się do strefy I. Hitler spędził tutaj około 800 dni (po odliczeniu wyjazdów). W czasie użytkowania Wilczego Szańca Hitler najdłużej przebywał w kwaterze „Wehrwolf" koło Winnicy na Ukrainie (w okresie od lipca do października 1942 r.), oraz w swojej rezydencji Berghof w Berchtesgaden.

W I strefie zamkniętej obok Hitlera stale przebywali Martin Bormann (szef kancelarii NSDAP i sekretarz Hitlera), Wilhelm Keitel, Alfred Jodl, przedstawiciele poszczególnych rodzajów sił zbrojnych, stenografowie, przyboczni lekarze Hitlera, adiutanci i inni związani z obsługą sztabu głównego. Codzienne życie w kwaterze koncentrowało się wokół narad. Zwykle ok. godziny 12.00 odbywała się narada główna z omówieniem sytuacji na frontach, około godziny 18.00 odbywało się omówienie wydarzeń, jakie zaszły w ciągu dnia, a ostatnie spotkanie około północy.

Wilczy Szaniec odwiedzali przedstawiciele państw współpracujących z hitlerowskimi Niemcami (Bułgarii, Finlandii, Francji - premier rządu Vichy, Japonii, Rumunii, Słowacji, Włoch - kilkakrotnie Benito Mussolini). Do kwatery przybywali także podwładni Hitlera z terenów krajów okupowanych i Niemiec, w tym Hans Frank i Erich Koch.

W Wilczym Szańcu podejmowano najważniejsze decyzje związane z historią II wojny światowej. Tutaj w dniu 20 lipca 1944 Claus von Stauffenberg dokonał nieudanego zamachu na Hitlera.

Hitler opuścił Wilczy Szaniec w dniu 20 listopada 1944, gdy front zbliżył się niebezpiecznie blisko (wcześniej trwały już walki o pobliską Gołdap). Po opuszczeniu kwatery przez Hitlera wywieziono z obiektu całą dokumentacje i ważniejsze urządzenia.

W dniach 21 i 22 stycznia 1945 Wilczy Szaniec użytkowany był przez sztab 4 Armii gen. Friedricha Hossbacha. Gen. Hossbach bez wiedzy Hitlera w dniu 22 stycznia 1945 wydał rozkaz wycofania wojsk niemieckich z rejonu Wielkich Jezior Mazurskich.

Koniec "Wilczego Szańca" - wysadzenie

Masa ładunków wybuchowych użytych przez Niemców do zniszczenia schronów była olbrzymia.

Wysadzenia obiektów na terenie Wilczego Szańca dokonali saperzy z Grupy Korpuśnej gen. Eduarda Hausera w nocy 24/25 stycznia 1945 po zajęciu przez Armię Czerwoną w dniu 24 stycznia 1945 pobliskiego Węgorzewa. Szacuje się, że na wysadzenie jednego schronu typu ciężkiego zużywano kilka ton trotylu lub melinitu.

Kwatera po wojnie

Rozminowanie pierwsze

Zniszczoną kwaterę w dniu 27 stycznia 1945 zajęły wojska 31 Armii gen. Piotra Szafranowa, a w dniu 14 lutego 1945 przybył tu pełnomocnik NKWD przy 3 Froncie Białoruskim gen. Wiktor Abakumow. Po podejściu 31 Armii pod Szaniec do działania przystąpili saperzy sowieccy. Rozpoznali i rozminowali arterie komunikacyjne na obiekcie i pozostawili Wilczy Szaniec nierozminowanym. W trakcie rozminowania..... WIĘCEJ

Wilczy Szaniec jest dostępny dla zwiedzających od 8.00 rano, aż do zapadnięcia zmroku.

W dawnym budynku Gwardii Przybocznej, mieści się hotel i restauracja - idealne miejsce dla zwiedzających okoliczne atrakcje oraz doskonała baza wypadowa dla szukających wypoczynku w Mazurskich lasach. Z Wilczego Szańca można zwiedzić okoliczne: Węgorzewo, Świętą Lipkę, Zamek w Reszlu, Mamerki, Kętrzyn lub Giżycko.

Dojazd:
Do Kętrzyna można dojechać pociągiem lub autobusem, a do samego Wilczego Szańca w Gierłoży lokalnym autobusem lub taksówką (odległość to około 8km).